Yolanda Castaño fálanos dos libros que máis lle prestan

A poesía galega ten en Yolanda Castaño unha embaixadora. Ela percorre, cos seus libros e versos galegos, o mundo. Unhas veces está en Estados Unidos e outras aparece en Xeorxia. En países tan lonxanos escoitan a nosa lingua. Sábena querer como expresión de patrimonio, como execicio de cultura.

Yolanda é unha escritora consagrada, recoñecida para o público ao presentar durante cinco anos o programa da TVG Cifras e Letras. Tamén é recoñecida no eido cultural ao recibir numerosos galardóns e levar adiante proxectos ambiciosos como a Residencia Literaria 1863 ou o Poetas Di(n)versos, co que trouxo a Galicia notables nomes da literatura universal.

Ao lembrar os primeiros libros que marcaron a súa vivencia como lectura dinos: “Os libros que nos marcan adoitan facelo dentro dunha etapa, dun tempo. Iso é así porque nós mesmas non somos as mesmas co pasar da nosa vida, e o libro que significou tanto para nós na infancia pode non dicirnos nada de adultas, do mesmo xeito que outros títulos nos caeron das mans de nenas e fascináronnos máis tarde, sendo xa un pouco maiores.” Unha certeza indiscutible que todas as persoas temos experimentados.

Pero Yolanda, ao buscar a aquela moza que tomaba os primeiros libros na man apunta “cara unha antoloxía dos poemas da arxentina Alejandra Pizarnik: “La extracción de la piedra de la locura”. Abraioume como con palabras sinxelas se podían crear imaxes tan pasmosas, cegadoras.”.

Ao poñer o mirada na literatura galega volve mergullarse nos primeiros tempos en que comezaba a publicar a súa poesía. Foi en 1995  e dese ano destaca “o poemario “Fascinio” de Chus Pato provocou en min o mesmo efecto que título adianta. Unha escrita radical e tan bebedora de mil distintas fontes como autónoma; un discurso rupturista capaz de poñer a linguaxe no centro do obxecto artístico.”

Pero o reto máis difícil é realizar a escolma de libros galegos contemporáneos. A lista podería ser longa. Ela fixo a seguinte: “Camuflaxe” de Lupe Gómez, “Os hemisferios” de María do Cebreiro, “oso, mamá, si?” de María Lado, “Todo isto antes era noite” de Lucía Aldao, “A cousa vermella” de Olga Novo, “O pouso do fume” de Dores Tembrás, “O libro das mentiras” de Emma Pedreira, “Nomes de fume” de Míriam Ferradáns, “Interna” de Oriana Méndez e “mamá pelícano” de Alicia Fernández.

Dende o Servizo de Normalización Lingüística de Redondela agradecemos o tempo que nos dedicou e a súa colaboración con este proxecto compartido coas Bibliotecas Públicas de Redondela. Libros e autoras á vista de lectores e lectoras. Unha ocasión para descubrir novos títulos.

Gonzalo Hermo fálanos dos libros que máis lle prestan

Un dos poetas novos con maior proxección da literatura galega. Dentro e fóra de Galicia. Un dos escritores que levou a poesía galega a festivas internacionais organizados en Arxentina, Canadá ou Cataluña. E os que restan por vir. Un investigador da literatura galega medieval, en concreto da onomástica, merecente do título de doutor en Lingüística Galega. Un tradutor de poesía galega contemporánea. Un narrador, un profesor, un editor… E Gonzalo Hermo só ten 34 anos e prestixiosos premios no seu haber.

Naceu en Rianxo, vila de Castelao a Manoel Antonio, o 24 de febreiro, tan unida a Rosalía de Castro. Lugar e data son dun poderoso simbolismo do cal non é alleo o autor. Pero Gonzalo Hermo pensa a súa obra de cara ao futuro, cunha literatura coetánea unida a outros nomes da súa xeración que teñen en Chus Pato e Méndez Ferrín dous referentes: “Ambos ensináronme que é a poesía”, comenta ao referirse aos títulos de Con pólvora e magnolias, Ferrín, e m-Talá, de Chus Pato.

Con 15 anos Gonzalo Hermo tomou nas mans O amante, de Marguerite Duras. “Nunca máis me abandonou. Coido que foi a primeira vez que me atopei de bruzos coa literatura”, indica. Esta obra conta cunha versión en galego, feita a cargo de Oriana Méndez, publicada en Kalandraka.

Ao preguntarlle pola recomendación de libros en galego, que foran publicados nos últimos anos, aparecen os nomes contemporáneos: Illa decepción, de Berta Dávila; O axolote e outros contos de bestas e auga, de Lara Dopazo; Voz de arqueiro, de Antón Blanco; Interna, de Oriana Méndez; e Mamá pelicano, de Alicia Fernández.

Estas recomendacións de Gonzalo Hermo ofrécennos a posibilidade de achegarnos á produción literaria galega máis recente. Unha ocasión para coñecer a boa saúde da nosa lingua sobre o papel.

Redondela celebra o mes da Ciencia en Galego

Dende hai anos Galicia celebra en novembro o mes da ciencia en galego. Esta data cadra coa celebración do Día Internacional da Ciencia (10 de novembro) coa que a comunidade científica pretende concienciar sobre o uso da ciencia para a paz e o desenvolvemento. Dende hai 11 anos por iniciativa do profesorado, comezou a celebrarse o Mes da Ciencia en Galego para amosar a plena normalidade do uso na nosa lingua no ámbito científico e técnico. A partir de entón téñense organizado numerosos actos nos centros escolares de Galicia.

Neste 2022 o Concello de REdondela súmase, como vén sendo habitual, a esta celebración. Dende o Servizo de Normalización Lingüística organizouse unha actividade sobre Matemaxia, unha forma lúdica de aprender e comprender as matemáticas tomando o galego como lingua. O Mago Paco é o encargado de amosar ao alumnado redondelán, por medio da maxia e da divulgación lúdica, os segredos que se agochan tras os números.

Esta actividade diríxese aos escolares de 5º e 6º de primaria. Hai organizadas 14 sesións que levarán a maxia das matemáticas a 8 escolas de Redondela.

Nós Galego 365

Campaña de normalización do uso da lingua galega no ámbito comercial.

Esta campaña, deseñada polo departamento de Normalización Lingüística do Concello de Redondela co colaboración da Asociación de Empresarios de Reodndela,  está dirixida fundamentalmente ao sector das panaderías e alimentación con venda de pan.

Que ten en común o pan galego coa lingua galega? 

Esta campaña quere simbolizar o paralelismo entre o consumo diario de pan co uso diario da lingua galega e destacar a singulariade que a etiquetaxe en galego lle outorga aos produtos da nosa terra como distintivo único e diferenciador dende a súa orixe, e así se pretende recoller no eslogan da campaña “NÓS GALEGO 365”.

Na campaña distribuiranse 25.000 sobres de pan e 2.000 bolsas comerciais nas que a clientela levarase a casa o sabor dos produtos galegos adquiridos nos establecementos colaboradores.

---

NÓS GALEGO 365

O galego é un elemento identificativo dos produtos de confianza, calidade e do comercio de proximidade

A presenza do galego nos produtos comerciais non é só un acto de responsabilidade coa nosa lingua senón que é un elemento identificativo que atrae a atención do consumidor. Os produtos etiquetados e ofertados en galego ofrecen unha imaxe de proximidade e confianza porque identificamos a través da lingua a autenticidade do mesmo. Poñamos un exemplo: imaxina que na man temos dous perfumes, un etiquetado en alemán e outro en francés, cal sería a priori a opción a escoller? Se tiveramos diante unha pizzeria con rótulos en sueco e outra en italiano, cal sería a priori a opción a escoller? Pois o mesmo sucede se diante nosa temos que escoller entre produtos de horta e mar que estean en galego ou estean noutro idioma; e así na rotulación dos comercios, na publicidade, no etiquetado…

Con esta campaña, promovida polo Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Redondela en colaboración coa Asociación de Empresarios/as de Redondela e a Real Academia Galega, queremos provocar a reflexión sobre a presenza da lingua galega nas nosas vidas e nos nosos negocios. Por iso o galego non pode quedar recluído á data simbólica do Día das Letras GAlegas, senón que apostamos por NÓS GALEGO 365, o uso e presenza do galego ao longo do ano. Cremos, ademais, que a lingua ofrece oportunidades para os comerciantes como elementos de atracción e diferencialidade dentro do mercado. A aposta polo galego tamén repercute positivamente no propio negocio.

A campaña repartirá carteis e bolsas cos establecementos colaboradores. Un dos formatos das bolsas é para o pan e por iso as panadarías teñen un protagonismo nesta campaña. Ao igual que o pan é un alimento que non pode faltar nunha mesa galega á hora de xantar e ao igual que miramos porque sexa un bo pan que ofreza sabor, o mesmo temos que pensar co idioma galego como esa marca que reforce a imaxe de calidade e proximidade do produto. Non é o pan chegado a quilómetros de nós con masas conxeladas; non é o pan industrial das grandes áreas comerciais; trátase de que sexa o noso pan galego. E se o pan é galego, en que lingua vai falar?

É de pura lóxica que os produtos galegos vaian etiquetados e sexan publicitados en galego. Nos últimos anos aumentouse a presenza do galego tanto en produtos de negocios familiares até en produtos de grandes multinaicionais. Polo tanto, nós en Redondela temos que ser exemplo para toda Galicia, por sermos os primeiros en promover a normalización lingüística en 1982, e continuar abandeirando ese lugar de referencia para a cultura de GAlicia. Neste sentido, comerciantes e consumidores temos unha gran responsabilidade. Con esta campaña NÓS GALEGO 365 queremos convidarnos a reflexionar sobre estes temas. Nós concluímos que o uso do galego trae máis beneficios ca nunca.

María Oruña fálanos dos seus libros preferidos

A viguesa María Oruña é unha das escritoras con maior proxección e éxito dentro do xénero da novela negra. Dende 2015, con Puerto escondido, conseguiu gañarse un posto de referencia na literatura escrita en castelán. Dende esta obra, publica unha nova novela case cada ano. Con Un lugar a donde ir (2017) e Donde fuimos invencibles (2018) pechou momentanamente a serie de aventuras protagonizadas por Valentina Redondo. Neste 2021 recupéraa en O que a marea esconde para adentrarse en novos misterios e coñecer máis á protagonista. O libro xa vai pola quinta edición!

Tras delas chegou O souto dos catro ventos (2020), a primeira obra na cal María ofrece unha versión en castelán (Editorial Destino) e outra en galego (publicada por Aira Editorial). Esta novela desenvólvese arredor do mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil, un dos elementos patrimoniais máis singulares da Ribeira Sacra. Aínda hai pouco, coa descuberta dos aneis dos bispos, o libro captou máis e máis atención tanto dos medios de comunicación como do público.

Dende o Servizo de Normaliación Lingüística falamos con María porque tamén queremos coñecer os seus gustos literarios. E axiña aparece un título clásico da literatura universal O Quixote: “Abriume o mundo aos clásicos, nos que non reparaba, e nel descubrín literatura de contido e calidade, con episodios emocionantes e algún que, sorprendentemente, me facían rir”.

A obra de Cervantes, patrocinada polo Conde de Lemos, segue entrando no maxín de moitas persoas malia o paso de tantos anos. “É una lectura indispensable non porque reflicta una época e una maneira de pensar, senón porque se formula coma una gran ironía do que é a vida e dos xogos de amor, do poder e da nosa eterna inxenuidade”, explícanos María.

Xogos de amor e ironía que, dunha maneira máis sútil, aparecen n´A esmorga, de Eduardo Blanco Amor: “Foi o primeiro libro que me amosou unha realidade que puiden recoñecer, e ademais da ambientación, encandiloume a calidade narrativa e o ritmo do texto”. Sen dúbida, é un dos títulos máis lidos e recorrentes nos gustos dos lectores en galego.

A carón do escritor ourensán aparece Castelao coa súa colección de Cousas “que lin moitas veces e que fixeron voar a miña imaxinación”. Porque a imaxinación é unha das grandes virtudes da boa literatura.

Por último, preguntámoslle a María a cuestión máis difícil e comprometida: “Que libros en galego publicados nos últimos anos recomendarías?”. Deunos dous nomes, un home e unha muller. O lapis do carpinteiro de Manuel Rivas e Infamia de Ledicia Costas.

Queremos agradecerlle a María que nos atendese tan amablemente. E desexamos que os seus libros e as súas recomendacións literarias acheguen máis literatura ás casas de Redondela.

Anxo Angueira fálanos dos seus libros preferidos

Anxo Angueira é o presidente da Fundación Rosalía de Castro. En varias ocasións, nestes últimos anos, estivo en Redondela participando en actividades arredor da nosa escritora nacional. Ademais encargouse da edición de varios poemarios e publicou numerosos artigos sobre Rosalía. Sen dúbida é un dos grandes promotores e divulgadores da vida e obra rosalianas.

A carón desta actividade está tamén ao do escritor. Porque Anxo Angueira, profesor da Universidade de Vigo, é autor tanto de poemarios (Valo de Manselle ou Fóra do sagrado) coma de novelas (Pensao nao ou Iria) e ensaios (A espiral no espello ou Rexurdimento: a palabra e a idea).

Dende o SNL puxémonos en contacto con el para coñecer o seu apetito literario que comezou dende cedo con obras coma O estranxeiro, de Albert Camus, ou Cien años de soledad, de Gabriel García Márquez. “Eran fascinantes os seus mundos para un lector que comezaba tamén a escribir. O seu foi un impacto inicial que quedou para sempre”.

A estes dous autores xuntáronselle as lecturas en lingua galega, comezando por Cantares gallegos de Rosalía, “lida no Bilbao da emigración en 1975”. E un ano despois, xa en Padrón, encontrouse Con pólvora e magnolias, de Xosé Luís Méndez Ferrín. “Naquel período de metamorfose vital e política a literatura estaba diante do meu fociño adolescente, no Espolón á beira do Sar, que estaba presidido pola estatua de Rosalía e polo que baixaba a manifestación chea de bandeiras vermellas e nacionalistas no cabodano de Moncho Reboiras”.

As recomendacións literarias que nos pode ofrecer un autor e investigador coma el son moi amplas. Dentro desta dificultade, Anxo Angueira destaca a “edición da obra completa de Manuel Antonio que fixo Xosé Luís Axeitos” e a novísima poesía galega.

Mercedes Corbillón fálanos dos seus libros preferidos

Unhas das libreiras máis seguidas nas redes sociais en Galicia é Mercedes Corbillón. Non é para menos porque amosa unha grande actividade coma libreira, editora e lectora incansable dende o corazón de Cronopios (nome das librarías abertas en Santiago e Pontevedra).

O seu estilo ten algo de transgresor porque fala con toda a liberdade sen fuxir da propiedade das cousas. Algo difícil de equilibrar pero do cal é capaz. As súas colaboracións na prensa galega amosan este ton divertido, sensible, provocador e culto. Un cóctel aditivo.

Dende o SNL convidámola a opinar de libros e lecturas para este mes de abril, durante o cal celebramo o Día do Libro. Da época de adolescencia aparecen obras recorrentes para moitos e moitas: “Na adolescencia quizáis me marcou, coma a tantos, a lectura de Cien años de soleda“. Pasados os anos destacata “o descubrimento de Vila Matas, descobrir esa sensación de que alguén parece escribir directamente para o teu subconsciente. Pasoume con El Viaje Vertical“.

Dentro desta apetito devorador de libros, cóntanos que en galego “case podo sentir a emoción, a chispa de ler O incerto señor Don Hamlet, Príncipe de Dinamarca, de Álvaro Cunqueiro. E tamén os versos de Manuel Antonio en De catro a catro e Xa vai o griffon no vento, de Alfredo Conde ( do que hai unha nova edición preciosa)”.

Xa situados na época máis recente acumúlanselle unha manchea de títulos e autores ou autoras. Porque a literatura galega mantén unha alta calidade que consegue enganchar a moita xente e logra que a lingua galega estea presente en moitas casas.

“Desfrutei moito con Zona a defender de Manuel Rivas, imprescible todo el, pero este é un manifesto, ensaio cheo de verdade, de compromiso e de poesía para ler e subliñar. En novelas podo recomendar O libro da filla, de Inma López Silva, O estado intermedio de Xina Vega, Os bicos feridos de Anna Figueiredo, Deixe a súa mensaxe despois do sinal, de Arantza Portabales, Virtudes de Xesús Fraga, Carrusel de Berta Dávila, A Ferida do vento de Riveiro Coello etc. etc. En poesía o Lumes de Ismael Ramos e Feliz Idade de Olga Novo.

Esta longa relación de libros ofrécenos a posibilidade, como lectores ou lectoras, de adentrarnos en distintos xéneros literarios ou mesmo novelescos. Un pouco de todo porque hai gustos varios. Que a falta de variedade non sexa a escusa para non ler en galego.

Darío Xohán Cabana fala dos libros que máis lle prestan

Entre os escritores consagrados en lingua galega situamos o nome de Darío Xohán Cabana. A súa ampla obra avala toda unha vida entregada a Galicia, dende o campo cultural até o político. Porque fomos moitos lectores e lectoras quen lemos alguna das obras infantís (O avión de Cangasou O castrón de ouro), novelas (Galván en Saor ou Morte de rei) ou poemarios (Romanceiro da Terra Cha ou Cabalgada na brétema).

Darío tamén foi un pícaro. Nas súas mans tomou El Quixote: “ Lino por primeira vez moi novo, tería dez anos, e fascinoume pra sempre. De cada tantos anos reléoo enteiro ou case enteiro, e de cando en cando un capítulo ou dous. Ademais o Miguel éme moi simpático, é coma se fora meu amigo. De toda a vida!”.  

Xa de máis mozo continuou cos clásicos da literatura universal: “A Divina Comedia de Dante. É un libro portentoso, ancho e fondo e totalitario coma quizabes ningún outro de autor individual. É verdade que Dante non me é persoalmente nada simpático, pero…”. A isto sumémoslle obras antigas coma La mort le roi Artu(século XIII) “pró meu gusto é quizabes a novela máis fermosa do mundo, e non estará lonxe de ser a mellor contada”.

A bagaxe de lecturas de obras universais axiña, de cando rapaz, se lle sumou a tradición literaria galega: “Cantares gallegos de Rosalía. Sentinme “representado”, como agora se di. Cando o lin tería aínda non quince anos, e non entendín tanto, xaora, pero agora sei por que: máis ca un libro de poemas é un auténtico poema nacional-popular. Confusamente sentín que aquel libro era eu e a miña xente”. Ao pouco apareceron autores coma Méndez Ferrín co libro O fin dun canto: “Non é que eu crea que é o mellor libro de poemas do Ferrín, pois os mellores del son todos. Pero dentro de el ser na súa totalidade o grande poeta do meu tempo, O fin dun canto é onde máis envolto me sentín no seu inmenso poder de conmoción”.

Hai anos que Darío non publica novas novelas ou poemarios. Pro si puxo en galego obras universais coma As floriñas de San Franciscono ano 2014. Porque no eido da tradución tamén colleitou boas críticas por libros coma o Cancioneirode Petrarca, e a Divina comediae Vida novade Dante. Precisamente por estas obras recibiu a Medalla de Ouro de Florencia  pola tradución.

De entre os autores e autoras contemporáneas aparecen unha manchea de títulos. Toda escolla é difícil pro Darío destaca Pensao nao, de Anxo Angueira; Crátere Feliz Idadede Olga Novo; Berta, “un longo poema de Xosé María Álvarez Cáccamo pola morte da súa irmá” e a Poesía fundamentalde Ferrín.

Por último, agradecemos a Darío Xohán Cabana a amabilidade con que nos atendeu e a súa colaboración co SNL do Concello de Redondela.

Un libro e unha flor

O 24 de febreiro celebramos o Día de Rosalía. O Concello de Redondela únese, outro ano máis, á celebración que fai toda Galicia desta muller única, exemplo no feminismo, na cultura e no amor a Galicia.

Por mor das circunstancias sanitarias, optouse este ano por potenciar a campaña “Un libro e unha flor”. Unha iniciativa que a Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG) impulsou hai anos.A proposta é que polo 24 de febreiro se agasalle un libro en galego e unha flor á aquela persoa que queiramos. Un xesto simple pero de enorme valor porque a cultura é fonte de vida, de lecer e coñecemento.

Tamén animamos a que as compras se fagan no comercio local. Toda axuda é pouca nesta situación. E cada xesto é importante.

Ademais, pedímosvos que compartades na rede unha fotografía do libro e a flor co cancelo #DíadeRosalía e #RedondelaconRosalíaMáis info na web de Redondela e nas salas de préstamo das bibliotecas públicas de Redondela e Chapela, a quen agradecemos coma sempre a súa colaboración.

Olga Novo fala dos libros que máis lle prestan

A literatura galega acumula premios dende hai varios anos. A unanimidade da crítica, de fóra e dentro de Galicia, ratifica a alta calidade da creación literaria. Isto demostra que a lingua galega é universal. 

As culturas son mestizaxe. Esta riqueza fúndese en nós. Por iso a literatura galega contribúe co noso idioma ao acervo da arte universal. Con ela vai un anaco do que somos como país pro tamén vai o común da humanidade, as inquedanzas ou sentimentos que percorren o ser humano.

Olga Novo(Vilarmao – A Pobra do Brollón, 1975) é unha das voces emerxentes da cultura galegaque atravesa co seu verso o corazón humano. Os primeiros poemarios chegaron cun ar renovado onde o erotismo encapsula o poema. O último libro, Feliz Idade, recibiu o Premio da Crítica Galega e o Premio Nacional de Poesía concedido polo Ministerio de Cultura.

Dende o SNL puxémonos en contacto con ela para coñecer os libros de referencia, da literatura universal á literatura galega. “Debo dicir que non me gustan as clasificacións porque conlevan unha xerarquización, e toda xerarquización é o contrario da beleza e da creación, asentadas precisamente nos principios vitais da diversidade e da liberdade. Así pois, non podería cinguirme a un libro ou autor/a concreto, pois ademais ao longo da vida o devalar das nosas paixóns pode ser moi diferente. Safo, Emily Dickinson, André Breton, Luz Pozo, Dylan Thomas, Olga Orozco, Lorca, Rosalía, César Vallejo, Virginia Woolf, Rilke, Valente, Carmen Blanco, Gamoneda, Neruda ou Catulo son nomes que amo a aos que regreso con frecuencia nunha contemporaneidade atemporal”. 

A memoria labrega inxértase coma unha parte máis do “Bosque dos cromosomas”, a sección de colaboración que Olga Novo mantén na revista Luzes (á cal está subscrita a biblioteca de Redondela).  Ao falar da literatura galega, dinos: “Na infancia, Os eidos, de Uxío Noveneyra, foron o grande espello no que contemplar o meu mundo labrego desde a alta dignidade conferida pola poesía profunda. E na xuventude, a poesía de Claudio Rodríguez Fer, a escrita, a obxectual e a da vida: a integración da ética libertaria, do amor e da poesía como accións que melloran o mundo. Se Novoneyra me ensinou de onde eu viña, Claudio Rodríguez Fer amosoume o lugar ao que eu quería chegar”.

Dende Rosalía, que puxo nome feminino ao Rexurdimento, até o presente, que acumula distintos premios, a muller e as letras galegas fan un tándem excepcional. Olga Novo recoméndanos os criterios para escoller un libro: “a liberdade de elección”. Dende el ábrese un mundo para nós. Todo un patrimonio común para sentir a felizidade.

Servizo de Normalización Lingüística

Bibliotecas de Redondela